» نام: ای‌کی‌یوسان – Ikkyū-san
» کشور سازنده: ژاپن (کمپانی تویی انیمیشن)
» سال ساخت: ۱۹۷۵
» کارگردان: کی میو یابوکی
» نویسنده: تاداکی یامازاکی

مجموعه «ای‌کی‌یوسان» محصول ۱۹۷۵ کمپانی «تویی انیمیشن» ژاپن است که توسط کی میو یابوکی ساخته شده و تاداکی یامازاکی فیلمنامه این مجموعه را نوشته است. ای کی‌یو در اصل پسر یک امپراتور بوده و در دوره حکومت شوگون‌ها که حکومت را از دست امپراتورها خارج کردند، مادرش مجبور شده به همسری یک شوگون درآید و برای همین او را به معبد فرستاده است. این کودک مراتب رشد و ترقی را در معبد، خیلی زود طی می‌کند و در کارها از خود خلاقیت منحصربه‌فردی نشان می‌دهد. او هر زمان که تصمیم به تمرکز می‌گیرد دو انگشتش را روی سرش می‌چرخاند و بعد شروع به فکر کردن می‌کند.

«ای‌کی‌یوسان» انیمیشن قوی و خوش‌ساختی است. هم به لحاظ ایده و اجرای فیلمنامه‌ای و داستانی و هم به لحاظ ساختار بصری و کارتونی. پرداختن به زندگی نوآموزان خردسال معبد، به خودی خود ایده‌ای متفاوت است که به ذهن هر کسی نمی‌رسد. این بچه‌ها اساساً طور دیگری زندگی می‌کنند و مناسبات روزمره‌شان تفاوت‌ زیادی با زندگی کودکان دیگر ـ که اکثریت را هم تشکیل می‌دهند ـ دارد. پرداختن به این ایده‌ جالب توجه، نشان از ارزش و اهمیتی دارد که ژاپنی‌ها برای هویت بومی خود قائلند. تیتراژ و موسیقی این برنامه مثل خیلی دیگر از برنامه‌های کودک، ماندگار شده و به خاطره پیوسته اما چیزی که «ای‌ کی یو، مرد کوچک» را از دیگر نمونه‌های ماندگار متمایز می‌کند تأثیر رفتار بخصوصی است که شخصیت اصلی آن یعنی ای‌کی‌یو‌سان بر مخاطب خود بر جای گذاشته است.

متن داستانی «ای‌کی‌یوسان» هم به قوت ایده بکر آن است. قسمت‌های مجموعه کوتاه هستند اما در همین مدت زمان کم استفاده‌ بهینه‌ای از قواعد دراماتیک داستان‌گویی شده. معما دارد، تعلیق ایجاد می‌کند و لقمه را راحت و بی دردسر در دهان مخاطب نمی‌گذارد. به عنوان نمونه در قسمتی از مجموعه که «اسباب کشی از ده به کوهستان» نام دارد، شینسه را می‌بینیم که دارد با مردم صحبت می‌کند. ای کی یو او را ناراحت و مستأصل می‌بیند اما نمی‌داند دلیلش چیست. ما هم نمی‌دانیم. همین‌قدر می‌دانیم که او مأمور ژنرال است و گویا از طرف ژنرال به کاری موظف شده که انجامش برای او سخت بوده و با اکراه همراه است. داستان که پیش می‌رود بالاخره با یک فلاش بک متوجه می‌شویم قضیه این است که ژنرال بی‌کفایت، هوس ویلا داشتن به سرش زده آن هم با نمایی ویژه که لازمه‌اش اسباب کشی کردن همه‌ اهالی ده به کوهستان است. یعنی می‌خواهد برای رفاه که نه، برای هوس‌رانی خودش مردم را به زور از خانه و کاشانه آواره کند. نکته مهم اینجاست که معلوم شدن این معما به هیچ عنوان پایان مساله نیست، تازه مشکل رو شده و باید به چاره‌اش فکر کرد. اینجاست که نیاز به‌ای کی‌‌یو برای حل معضل مشخص می‌شود و ماجرا با محوریت شخصیت اصلی داستان ادامه پیدا می‌کند. این معماها و تعلیق‌ها همین‌‌طور ادامه پیدا می‌کنند تا جایی که تدبیر ای کی‌یو برای متقاعد کردن ژنرال را به طور کامل می‌فهمیم و به هوش و ذکاوتش آفرین می‌گوییم.

«ای‌ کی‌یو، مرد کوچک» در کل با همین طرح پرسش و ارائه‌ پاسخ است که از یک طرف مخاطب را درگیر می‌کند و از طرف دیگر به او آموزش می‌دهد. یعنی عامل جذابیت در انیمیشن «ای‌کی‌یوسان» همان عاملی است که آموزش از طریق آن انجام می‌شود و این نکته‌ جالب و تأمل‌برانگیزی است.

کارگردانی این مجموعه نیز استادانه است. دکوپاژ صحنه‌ها و اندازه نماها طوری دقیق کار شده که واقعاً از یک پویانمایی ساده‌ تلویزیونی بعید است. پلان‌ها مختصر و مفید هستند و طول و تفصیل بی‌دلیل ندارند. مثلاً وقتی موضوع سکانس، نگرانی شینسه از دستور غیرمنطقی ژنرال در خصوص اخراج اهالی ده است بدون شرح و تفصیل اضافی، بلافاصله چهره‌ شینسه کات می‌خورد به در یک خانه‌ روستایی که با شدت وحدت باز شده و سامورایی‌ها مردی را از خانه بیرون می‌اندازند.

اغلب نماهای این مجموعه همین‌طور خلاصه‌ شده و موجزند و عجیب این‌که با این وجود برای مخاطب کودک قابل درک و فهم هستند. کارگردانی صحنه‌ فکر کردن ای کی یو هم که جای خود دارد. ای‌کی‌یو به شکلی آیینی می‌نشیند، چشم‌هایش را می‌بندد و تمرکز می‌کند. دوربین موقع فکر کردن به‌چهره او نزدیک می‌شود. افکت صوتی مخصوص برنامه در لحظات تفکر ای کی یو هم این حرکت را همراهی می‌کند. همزمان، چهره‌ ای کی‌یو دیزالو می‌شود به تصاویری از موضوع اندیشه و مساله‌ای که باید حل شود… و دست آخر، باز شدن چشم‌های ای کی یو با آن افکت صوتی ویژه که نشان از موفقیت‌آمیز بودن فرآیند تفکر دارد.

به طور خلاصه می توان گفت مجموعه «ای کی‌یو، مرد کوچک» پویانمایی بی‌ادعا و ساده‌ای است که در عین حال، حرف‌های بزرگ می‌زند و آموزش‌های تربیتی مهمی به مخاطبش می‌دهد. نیاز اهل قدرت به اهل علم، ارزش و اهمیت علم‌جویی و تفکر، پرهیز از عافیت‌طلبی به بهانه‌ فعالیت علمی و فکری (ای کی‌یو فقط فکر نمی‌کند، کار هم می‌کند. با دستان کوچکش هیزم خرد می‌کند و…)، هوشمندی و شناخت موقعیت (ای کی‌یو با پنبه سر ژنرال را می‌برد نه با دشمنی و مخالفت بی‌اثر) و بالاخره، دلسوزی برای همنوع، کمک به نیازمندان، و نجات مظلومان از ستم زورگویان، اینها برخی از مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی و تربیتی «ای کی‌یو، مرد کوچک» هستند.